- Türkiye, Covid-19 ile mücadeleye dünyada en az nakit desteği ayıran ülkelerden biri!
- Türkiye, Covid-19 ile mücadeleye (sağlık harcamaları dahil) milli gelirinin sadece yüzde 1,1’i düzeyinde nakit desteği ayırıyor!
- Türkiye’nin dünyada yapılan toplam nakit harcama ve destekler içindeki payı binde bir!
- Toplam ekonomik destekler içinde vatandaşa dönük harcama ve desteklerin en düşük olduğu ülke Türkiye
- Covid-19 harcamalarında zengin ve yoksul ülkeler arasında devasa eşitsizlik var!
Covid-19 salgını insanların sağlığını ve yaşamını tehdit etmekle kalmıyor, çalışanlar açısından büyük istihdam ve gelir kayıplarına, ücretlerde azalmalara yol açıyor. Yoksulluğu ve eşitsizliği derinleştiriyor. Covid-19’un yarattığı sosyal ve ekonomik tahribata karşı neredeyse tüm ülkelerde çeşitli sosyal ve ekonomik destekler uygulanıyor.
DİSK-AR tarafından hazırlanan yeni araştırma raporunda Covid-19 döneminde (2020) dünyada ve Türkiye’de hükümetlerin ekonomik destek paketleri ve harcamaları karşılaştırmalı olarak ele alınıyor.
Covid-19 ile mücadeleye ayrılan nakit kaynak ve destekler büyük önem taşıyor. Düşük ücretli işçiler, yarı zamanlı, kayıt dışı çalışanlar ile mülteciler ve kadınlar Covid-19’un yarattığı eşitsizliklerden çok daha fazla etkileniyor.
Raporun tam metnine ulaşmak için görseli tıklayınız
Covid-19’un ekonomik ve sosyal sonuçlarına dönük destek paketleri ve programları iki temel bileşenden oluşuyor. Birinci bileşen doğrudan vatandaşa dönük nakit destekler ve harcamalar iken (hükümet harcamalarında artış ve vergi gelirlerinde azalma) ikinci bileşen ise işletmelere, şirketlere ve bankalara (sermayeye) sağlanan finansman desteklerinden ve çeşitli mali kolaylıklardan oluşuyor.
Covid-19 döneminde nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı, salgına dönük nakit harcamaların ve vatandaşlara yönelik nakit gelir desteklerinin milli gelirin ne kadarını oluşturduğunu göstermektedir. Ocak 2021 itibariyle doğrudan gelir artırmaya dönük nakdi mali destekler küresel olarak toplam 7,9 trilyon ABD doları ve gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 7,4’ü olarak hesaplanmaktadır.
Zengin ülkeler vatandaşlarına gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 12,7’si düzeyinde nakit harcama ve gelir desteğinde bulunurken, orta gelirli ülkelerde bu oran yüzde 3,6, yoksul ülkelerde yüzde 1,6’dir. Türkiye’de ise yüzde 1,1’dir.
Covid-19 döneminde (2020) nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en fazla olduğu ülke yüzde 19,1 ile Yeni Zelanda oldu. Yüzde 16,7 ile ABD, yüzde 16,2 ile İngiltere ve yüzde 16,1 ile Avustralya, Yeni Zelanda’yı izledi.
Covid-19 döneminde hükümetlerce yapılan nakit harcama ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payının en az olduğu üç ülke ise (IMF tasnifinde yer alan seçilmiş ülkeler içinde düşük gelirli ülkeler hariç) Meksika, Türkiye ve Arnavutluk oldu. Meksika’da nakit harcamaların ve gelir desteklerinin GSYH içindeki payı yüzde 0,7’dir. Türkiye ve Arnavutluk’un Covid-19 döneminde nakit harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 1,1 düzeyindedir.
Almanya, Polonya, Fransa, İtalya, Belçika gibi AB ülkeleri ile Güney Afrika’da toplam sağlık dışı nakit harcamaların milli gelire oranı yüzde 5 ile 10 arasındadır. Romanya, Pakistan, Danimarka, Finlandiya, Endonezya, Rusya, Bulgaristan, Kore, İsveç, Norveç, Arjantin, İspanya, Hollanda, Çekya, Çin ve İsviçre’de sağlık dışı nakit harcama ve gelir destekleri ülkelerin GSYH’si içinde yüzde 1 ile 5 arasında değişiyor. Meksika, Nepal, Arnavutluk ve Türkiye’de ise sağlık dışı nakit harcamaların GSYH içerisindeki payı yüzde 1’in altındadır. Türkiye, Nepal ve Meksika’dan sonra ülkeler arasında Covid-19 döneminde çalışanlara nakdi desteği en az yapan ülke olmuştur. Türkiye’de bu oran yüzde 0,8 düzeyinde kalmaktadır.
Covid-19 döneminde yapılan nakit harcamaların toplam ekonomik ve parasal desteklere oranına bakıldığında yüzde 90 ile Avustralya, yüzde 88 ile Yeni Zelanda ve yüzde 87 ile ABD ilk sıralarda yer alırken, Türkiye, Covid-19 döneminde yapılan nakit harcamaların toplam ekonomik ve mali desteklere oranı yüzde 11 ile son sırada yer almıştır.
Türkiye’de Covid-19 kapsamında 2020 yılında yapılan toplam nakit desteği 42,8 milyar TL’dir. Türkiye tarafından yapılan nakit destek ve harcamalar hem oransal hem de miktar olarak diğer ülkeler ile karşılaştırılamayacak kadar düşüktür. Öte yandan Türkiye’de yapılan toplam 42,8 milyar TL’lik nakit transferin 35 milyar TL’si işsizlik sigortası fonundan, yaklaşık 6,4 milyarı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonundan ve 2 milyar TL’si ise bağış kampanyasından sağlanmıştır. Böylece Türkiye tarafından yapılan nakit desteklerde bütçeden doğrudan ayrılan kaynak söz konusu değildir.
Raporun tam metnine erişmek için tıklayınız.
