- TÜİK’in hissedilen/algılanan enflasyon verisine erişim için koyduğu şartlar veriye erişimi imkansız hale getiriyor. Yaptığımız çeşitli girişimlere rağmen hissedilen/algılanan enflasyon verilerine henüz ulaşamadık. TÜİK’in yapması gereken tıpkı başka ülkelerde olduğu gibi hissedilen/algılanan ve beklenen enflasyon verisini düzenli olarak kamuoyuna açıklamaktır.
22 Ocak 2024 günü basın-yayın organlarında yer alan TÜİK tarafından Tüketici Eğilim Anketi ile ölçülen hissedilen/algılanan tüketici yıllık enflasyonunun TÜİK tarafından açıklanan yıllık resmi tüketici enflasyon oranının iki katı olduğu haberleri üzerine TÜİK, 24 Ocak 2024 tarihinde 06 numaralı Algılanan Enflasyon ve TÜFE ile İlgili Kamuoyu Duyurusu yaptı.
Duyuruda, kamuoyunda algılanan enflasyon olarak ifade edilen verinin Tüketici Eğilim Anketi kapsamında sorulan “Geçen 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının % kaç arttığını/azaldığını düşünüyorsunuz? Lütfen tahmini oran veriniz” sorusuna verilen yanıtlar üzerinden hesaplanabildiğini, söz konusu anketin mikro verisine TÜİK Veri Araştırma Merkezi (VAM) aracılığı ile talepte bulunan tüm araştırmacıların ulaşabileceğini belirtti. Ancak tüm araştırmacıların söz konusu veriye ulaşması söylendiği kadar kolay değil! TÜİK, hissedilen/algılanan enflasyon verisini zorlu başvuru süreçleri ardından, onaylanan başvuruculara ücret karşılığı ve TÜİK Merkezi veya Bölge Müdürlüklerinde TÜİK görevlilerinin gözetimi altında sunuyor.
DİSK Araştırma Merkezi olarak TÜİK açıklamasının ardından Tüketici Eğilim Araştırması mikro verisine ulaşmak için bir dizi girişimde bulunduk. TÜİK ile yaptığımız görüşmelerde söz konusu mikro verinin A Grubu Mikro Veri kapsamında olması sebebiyle verinin bize çevrimiçi (elektronik) veya fiziki ortamda iletilemeyeceği, e-Devlet Mikro Veri Talep Uygulaması üzerinden başvurmamız ve verinin bizimle paylaşılmasının “uygun görülmesi” halinde veriye TÜİK Başkanlığı ve Bölge Müdürlüklerinde bulunan Veri Araştırma Merkezlerinde (VAM) gözetim altında erişebileceğimiz ve VAM’da çalıştığımız süre boyunca ücret ödememiz gerektiği bildirildi.
Bu veri saklamaktır, veriye erişimi zorlaştırmaktır ve şeffaflıktan uzaklaşmaktır. TÜİK 2022 Haziran ayında madde fiyat listesini açıklamaktan vazgeçerek enflasyon ölçümü konusunda şeffaflıktan iyice uzaklaştı. TÜİK, DİSK tarafından açılan davada TÜİK’in bu kararının iptaline ilişkin verilen yargı kararına rağmen, yargı kararını çiğneyerek madde fiyat listesini gizlemeye devam ediyor. TÜİK hissedilen ve beklenen enflasyona ilişkin araştırma sonuçlarını paylaşmayarak kamu görevini ihmal ediyor.
TÜİK’e soruyoruz: Tüketici Eğilim Anketine ilişkin verilerdeki bu gizliliğin sebebi nedir? Araştırmacılar B Grubu Mikro Verilere çevrimiçi olarak ulaşabilirken A Grubu Mikro Veriler üzerinde neden gözetim altında çalışmak durumundalar? Sıradan bir tüketici eğilimi araştırmasına neden “top secret” (çok gizli) bilgi işlemi yapıyorsunuz?
Öte yandan uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Her ay enflasyon haber bültenlerimizde söylediğimiz gibi resmi ortalama enflasyon oranları, harcama kalıpları ve gelir farkı sebebiyle halkın hissettiği enflasyon oranını yansıtmaktan uzaktır. TÜİK, halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.
DİSK-AR olarak hissedilen/agılanan enflasyona ilişkin verileri araştırmalarımızda kullanmak ve sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak için TÜİK’e e-Devlet uygulaması üzerinden mikro veri başvurusunda bulunduk. Diğer yandan CİMER aracılığı ile de “hissedilen/algılanan enflasyon”a ilişkin veriyi talep ettik. Şimdi TÜİK’ten 24 Ocak 2024 tarihli açıklamalarında belirttikleri şekilde araştırma verilerini bir araştırma kurumu olan DİSK-AR’a vermelerini bekliyoruz. Verilere ulaşana kadar konunun takipçisi olacağız.