Enflasyon değil manipülasyon!

  • TÜİK’in tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre yıllık resmi enflasyon yüzde 71,60!
  • Resmi gıda enflasyonu yüzde 68,08, dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 121!
  • 2024’ün ilk altı ayında fiyatlar yüzde 24,73 arttı!
  • Resmi verilere göre 2003’ten bu yana ortalama fiyatlar 20 kat, gıda fiyatları ise 30,4 kat arttı!
  • TÜİK yargı kararına rağmen yine madde fiyat listesini açıklamadı.
  • TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kesinleşen davanın gereğini derhal yerine getirmeli, madde fiyat listesini açıklamalıdır!
  • TÜİK hissedilen enflasyon oranlarını da açıklamalıdır.

2024 Haziran dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Temmuz 2024’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2024 Haziran bir önceki aya göre yüzde 1,64 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 71,60 oldu. 2024 yılının ilk altı ayında ortalama fiyat artış oranı ise yüzde 24,73 olarak gerçekleşti.

TÜİK ücret, maaşları ve aylıkları etkileyecek 6 aylık enflasyon oranını düşük tutarak ciddi bir manipülasyon yaptı.

2024 Haziran döneminde en yüksek fiyat artışı yıllık yüzde 107,1 ile eğitim oldu. İkinci en yüksek fiyat artışının görüldüğü harcama grubu yıllık yüzde 94,7 artışla konut olurken üçüncü harcama grubu ise yüzde 90,7 ile lokanta ve oteller oldu.

Ancak TÜİK madde fiyat listesini Haziran 2022’den bu yana açıklamadığı için ürün ve hizmet bazında ortalama fiyatlar tam olarak bilinmiyor. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamayı reddetti. Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığın hukuksuz işleme koymama kararı, TÜİK’in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarına ilişkin veri setini açıklama yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurumları keyfi olarak hareket edemez. TÜİK’in yöneticileri Anayasa ve yasalar gereği mahkeme kararlarını gecikmesizin yerine getirmek zorundadırlar.

Resmi gıda enflasyonu yüzde 68,08 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 94-121 bandında!

TÜİK, Haziran 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 68,08 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. DİSK-AR’ın  TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 93,9 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 76 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 95,2 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 121 olarak gerçekleşti.

Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 66,4 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 47,9 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 121 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 48 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.

Gıda enflasyonunda olduğu gibi resmi ortalama enflasyon oranları da düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya Merkez Bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK, aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamıyor. TÜİK, uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır.  TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.

TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 Haziran’da 116 olan TÜFE endeksi, Haziran 2024’te 2.319’a yükseldi. 2005 Haziran’da 110 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024 Mayıs’ta 3.350’ye yükseldi. Haziran 2005’te yüzde 8,9 olan yıllık enflasyon oranı Haziran 2024’te yüzde 71,6 oldu. 2005’te yüzde 3,9 olan yıllık gıda enflasyonu ise Haziran 2024’te yüzde 68’e yükseldi.

Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı. Mayıs 2005’te TÜFE’yle aynı seyreden gıda fiyatları endeksi Haziran 2024’te TÜFE’nin 1.031 puan üstüne çıktı.

Metodolojik not: Dar gelirlilerin ve emeklilerin gıda enflasyonu hesabında, TÜİK’in gelire göre tüketim harcamasının ve temel gelir kaynağının hanehalkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı (2023) verileri ile ana harcama gruplarına göre TÜFE verileri esas alındı.

Haber görseli: iStock